دهکده پزشکی و سلامت
نوشته های مشابه
روغن‌ها جایگاه مهمی در رژیم غذایی امروزی ما دارند و بسیاری از غذاهایی که می‌خوریم حاوی روغن‌های مختلفی هستند. روغن‌های گیاهی به‌دلیل داشتن چربی اشباع‌نشده کمتر، سهولت تولید و هزینۀ پایین‌تر، بسیار پرمصرف هستند.
روغن آفتابگردان چیست؟
روغن آفتابگردان یک روغن گیاهی است که از دانه‌های گیاه آفتابگردان به دست می‌آید. این روغن کاربردها و مصارف خوراکی و غیرخوراکی فراوانی دارد.
باتوجه‌به نوع پالایش و تصفیۀ روغن آفتابگردان، می‌توان از آن هم در پخت‌وپز و هم برای سرخ‌کردن استفاده کرد.
انواع روغن های آفتابگردان
باتوجه‌به نوع فراوری و تصفیه، روغن‌های آفتابگردان انواع مختلفی دارند؛ اما، درمجموع براساس مقدار اسیدهای چرب اصلی موجود در آن‌ها به چهار نوع زیر تقسیم می‌شوند:
- اسید لینولئیک بالا
- اسید اولئیک بالا
- اسید اولئیک متوسط
- اسید استئاریک و اسید اولئیک بالا
انواع روغن های آفتابگردان مصارف متفاوتی دارند؛ برای مثال روغن حاوی اسید استئاریک و اولئیک بالا برای پخت‌وپز خانگی مناسب نیست و بیشتر در مواد غذایی بسته‌بندی‌شده مثل شکلات و بستنی استفاده می‌شود.
روغن آفتابگردان پالایش شده چیست؟
شاید این سؤال برای شما پیش آمده باشد که، روغن آفتابگردان پالایش شده چیست. برای تهیۀ روغن، از یک دانه یا گیاه، از روش‌های مختلفی مانند فشردن استفاده می‌شود. در مرحلۀ اول یک روغن خام به دست می‌آید. این روغن خام ممکن است حاوی مواد مختلفی باشد.
در فرایند پالایش یا تصفیۀ روغن، موادی از روغن حذف یا به آن اضافه می‌شوند. یکی از تغییراتی که در پالایش روغن روی آن انجام می‌گیرد خنثی کردن بو و مزۀ روغن است.
روغن آفتابگردان چه خواصی دارد؟
تا اینجا دیدیم که روغن آفتابگردان چیست، حال ببینیم روغن آفتابگردان چه خواصی دارد. روغن آفتابگردان حاوی ویتامین E و K، اسیدهای چرب اشباع، اسیدهای چرب با یک کربن اشباع‌نشده و اسیدهای چرب با چند کربن اشباع‌نشده است که میزان آن‌ها در انواع روغن‌های آفتابگردان تفاوت دارد.
خواص روغن آفتابگردان در انواع مختلف این روغن تفاوت دارد. در واقع شاید بتوان گفت سالم‌ترین نوع روغن آفتابگردان نوع با اسید اولئیک بالا است که یک اسید چرب با یک کربن اشباع‌نشده است. مصرف این روغن، در مقایسه با چربی‌های اشباع‌شده، می‌تواند با کاهش سطح کلسترول بد و کاهش ریسک بیماری‌های قلب و عروق همراه باشد.
خواص روغن آفتابگردان برای پوست صورت
از مهم‌ترین خواص روغن آفتابگردان برای پوست صورت می‌توان آکنه‌زا نبودن آن را نام برد. این مورد از خواص روغن آفتابگردان باعث می‌شود که منافذ پوست مسدود نشوند و همچنین روغن به‌راحتی جذب شود. بنابراین روغن آفتابگردان، روغنی مناسب برای مواد آرایشی و درمانی پوست به شمار می‌رود.
روغن آفتابگردان برای دور چشم
روغن آفتابگردان برای دور چشم نیز مفید است. این روغن با داشتن ویتامین E، که یک آنتی‌اکسیدان قوی است، از پوست در برابر رادیکال‌های آزاد و پیری زودرس و چین‌وچروک محافظت می‌کند.
استفاده موضعی روغن آفتابگردان به کاهش التهاب پوست و افزایش رطوبت آن کمک می‌کند؛ بنابراین، برای افراد با پوست خشک یا مبتلابه اگزما بسیار مفید است.
روغن آفتابگردان برای مو
روغن آفتابگردان برای مو نیز مفید است، چراکه با داشتن ویتامین E، باعث بهبود وضعیت پوست سر و فولیکول موها می‌شود و همچنین با داشتن اسید اولئیک باعث جلوگیری از شکستن موها و رشد بهتر آن‌ها می‌شود.
روغن آفتابگردان حاوی خواص ضدالتهابی نیز هست که باعث بهبود شورۀ سر و خارش ناشی از آن می‌شود. همچنین این روغن، با کمک به حفظ رطوبت موها، باعث افزایش حالت‌پذیری و درخشندگی موها می‌شود.
روغن آفتابگردان در بارداری
در دوران بارداری، تغذیه مادر تأثیر مستقیمی بر سلامت جنین دارد و مادر باید درمورد آنچه مصرف می‌کند نهایت دقت را داشته باشد. روغن آفتابگردان در بارداری، به‌علت داشتن مقادیر مناسبی از ویتامین E، باعث بهبود رطوبت پوست می‌شوند.
همچنین اسیدهای چرب مفید در روغن آفتابگردان باعث بهبود سلامت عضلات و سیستم عصبی می‌شوند. این روغن می‌تواند در بهبود یبوست دوران بارداری نیز مفید باشد.
البته باید توجه داشت که، نباید در مصرف این روغن زیاده‌روی شود و بهتر است از نوع غیرتراریخته و تصفیه‌شدۀ این روغن استفاده شود.
ضرر روغن آفتابگردان
باوجود فواید و خواصی که برای روغن آفتابگردان ذکر شد، این روغن ضررهایی نیز دارد. انواعی از روغن آفتابگردان، که اسید اولئیک آن‌ها بالا نیست، حاوی میزان بیشتری از اسیدهای چرب امگا ۶ هستند.
اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ هر دو برای بدن مفید و ضروری هستند؛ اما، باید در میزان مصرفی آن‌ها تناسب وجود داشته باشد. درصورت بیشتربودن میزان اسیدهای چرب امگا ۶ در رژیم غذایی مشکلاتی ایجاد می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها افزایش التهاب است؛ شاید بتوان گفت مهم‌ترین ضرر روغن آفتابگردان همین مورد است.
در مقایسه با بسیاری از روغن‌های گیاهی دیگر، در زمان گرم‌کردن، روغن آفتابگردان بیشترین مقدار آلدئیدها را آزاد می‌کند. آلدئیدها ترکیباتی سمی هستند که در اثر اکسیده‌شدن روغن در دمای بالا ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث آسیب به سلول‌های بدن و افزایش بیماری‌های قلبی و عصبی شوند.
هرچه روغن بیشتر گرم شود، مدت بیشتری گرم بماند و دفعات بیشتری گرم شود ترکیبات آلدئیدی بیشتری تولید می‌شوند. دیگر ضرر روغن آفتابگردان افزایش وزن است. تمامی روغن‌ها درصورتی‌که بیشتر از نیاز مصرف شوند باعث افزایش وزن می‌شوند.
روغن آفتابگردان بهتر است یا ذرت؟
روغن ذرت چربی‌های اشباع بیشتری نسبت به روغن آفتابگردان دارد همچنین نقطۀ دود روغن ذرت (دمایی که در آن روغن شروع به اکسیدشدن و تولید ترکیبات سمی می‌کند) از روغن آفتابگردان پایین‌تر است.
هر دو روغن، روغن‌هایی گیاهی هستند و در خواص تقریباً مشابه‌اند. باتوجه‌به هزینۀ تقریبی برابر هر دو روغن، شاید نتوان کاملاً گفت که روغن آفتابگردان بهتر است یا ذرت. اما باتوجه‌به میزان چربی اشباع کمتر و نقطۀ دود بالاتر، روغن آفتابگردان شاید برای مصارف روزمره مناسب‌تر از روغن ذرت باشد.
روغن آفتابگردان را مصرف کنیم یا نه؟
همان طور که گفته شد، روغن آفتابگردان با اسید اولئیک بالا در بهبود سلامت قلب و عروق مفید است. بهتر است از روغن آفتابگردان در دماهای کمتر استفاده شود و خیلی گرم نشود تا ترکیبات آلدئیدی سمی تولید نشوند.
در مقایسه با روغن آفتابگردان، گزینه‌های سالم‌تری مانند روغن زیتون و آووکادو وجود دارد؛ اما، به‌دلیل هزینۀ کمتر شاید تمایل به استفاده از روغن آفتابگردان بیشتر باشد. در این صورت، حتماً از منابع اسیدهای چرب امگا ۳ در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
سوالات متداول درباره روغن آفتابگردان
روغن آفتابگردان چیست؟
روغن آفتابگردان یک روغن گیاهی است که از گیاه آفتابگردان ((Helianthus annuu به دست می‌آید. این روغن کاربردهای خوراکی و غیرخوراکی زیادی دارد.
روغن آفتابگردان بهتر است یا ذرت؟
به‌طور‌کلی به‌دلیل اسیدهای چرب اشباع کمتر و نقطۀ دود بالاتر، روغن آفتابگردان گزینه بهتری برای استفاده است.
بهترین نوع روغن آفتابگردان کدام‌ست؟
بهترین نوع روغن آفتابگردان نوع با اسید اولئیک بالا است که خواص بیشتر و ضرر کمتری دارد.
منبع: مجلۀ پزشکی سیب
